Równonoc wiosenna w 2020 r. przypada w czwartek, 19 marca, czyli wcześniej niż od ponad wieku, a wydarzenie to oznacza astronomiczny pierwszy dzień wiosny na półkuli północnej.
Dlaczego wiosna?
Zanim nazwa wiosna stała się powszechnie znana, nazywała się Wielkim Postem po staroangielsku. Począwszy od XIV wieku, ta pora roku była nazywana „czasem wiosennym” – odniesieniem do roślin „wyrastających” z ziemi. W XV wieku skrócono nazwę do „wiosny”. Każdego roku występują dwie równonoce (wiosenna i jesienna), około 20–21 marca i 22–23 września.
Podzielona Ziemia
Równonoc wiosenna – na danej półkuli ziemskiej – północnej lub południowej – jest to równonoc, po nastąpieniu której Słońce przez pół roku będzie oświetlać mocniej tę półkulę, a słabiej półkulę drugą. Moment równonocy wiosennej wyznacza na danej półkuli początek astronomicznej wiosny, która trwa do chwili przesilenia letniego.
Na półkuli północnej równonoc wiosenna następuje w okolicach 20/21 marca (równonoc marcowa), kiedy Słońce przechodzi przez punkt Barana. Na półkuli południowej, gdzie pory roku przesunięte są o sześć miesięcy, równonoc wiosenna ma miejsce 22/23 września (równonoc wrześniowa). W chwili gdy na jednej półkuli zachodzi zjawisko równonocy wiosennej, na drugiej jest to moment równonocy jesiennej.
Powrót do przeszłości
W starym kalendarzu rzymskim była początkiem roku (miesiąca Martius). W 155 p.n.e. przesunięto w Rzymie początek roku urzędowego na 1 stycznia. W 325 n.e. równonoc wiosenna wypadała 21 marca i ten termin został przyjęty przez sobór nicejski do obliczania daty święcenia Wielkanocy.
Niedokładność kalendarza juliańskiego spowodowała, że w XVI w. równonoc przesunęła się na 11 marca. W wyniku wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego w 1582 i pominięcia wówczas 10 dni, termin równonocy wypada stale w okolicach 21 marca.
Piramida na Jukatanie
Chichen Itza to piramida na Jukatanie, która w czasie równonocy jest oblegana przez turystów, a wszystko z powodu pięknego zjawiska, które odbywa się z jej udziałem. Konstruujący ją Majowie zaprojektowali budynek tak, aby w czasie równonocy kamienie rzucały odpowiednio cień tworząc ciało boga Kukulkan, pierzastego węża.
U podstawy piramidy znajduje się rzeźba głowy boga, idealnie wpasowana w całość, której kamienne bloki tworzą cień (sugestywne złudzenie optyczne, przypominające pełzającego węża) wzdłuż całej długości ściany tej zachwycającej budowli.
Obyczaje ludowe
Równonoc wiosenna związana jest w Polsce z obyczajem topienia Marzanny, będącym częścią obchodów Jarego Święta. Jest to symboliczne pożegnanie zimy, zła i śmierci. Zwyczaj ten, dawniej kultywowany głównie na wsi, obecnie chętnie jest świętowany także w miastach (oczywiście szczególnie przez młodzież, która “legalnie” może masowo wybrać się na wagary).