Święta wielkanocne mają swoją bogatą symbolikę, która sięga czasów przedchrześcijańskich. Chociaż nie zdajemy sobie z tego sprawy, co roku powtarzamy te same czynności, które czynili nasi przodkowie setki lat temu. Na stole wielkanocnym nie może więc zabraknąć takich popularnych, roślinnych akcentów jak bazie, palmy wielkanocne, czy ozdobne gałązki z młodymi listkami bukszpanu.
Nieśmiertelny bukszpan
W Polsce sadzony jest tylko jako roślina ozdobna, ale krzew ten występuje głównie w Afryce Północnej, Europie Środkowej i Południowej! Jest to roślina wieloletnia i może osiągnąć nawet kilka metrów. Choć rośnie bardzo powoli, uprawiana od bardzo dawna ze względu na swoje bardzo gęste, ozdobne i wiecznie zielone liście oraz zwartą strukturę gałązek, które najczęściej formowane są wówczas w kulę lub kolumnę.
Tę soczyście zieloną roślinę możemy także wykorzystać do dekoracji w formie stroików i wianków, zawieszanych często na drzwiach. Tradycja głosi, że taka ozdoba na drzwiach odstrasza złe moce, a całoroczny bukszpan ma symbolizować odradzającą się przyrodę i nowy początek.
Więcej o hodowli bukszpanu we wpisie pt. Bukszpan na Wielkanoc.
Bazie, symbol Niedzieli Palmowej
Świeże wierzbowe gałązki pokryte puchatymi baziami nieodłącznie kojarzą się z Niedzielą Palmową. W Polsce tradycją jest posiadanie charakterystycznej dekoracji w kształcie “palemki” z wierzby, którą upamiętniono wjazd Jezusa do Jerozolimy.
Popularne bazie to jedne z pierwszych wiosennych roślin, które tolerują niskie temperatury. Bazie symbolizują zatem życie, które potrafi odrodzić się w trudnych warunkach.
Rzeżucha
Mimo, że to mało efektowna roślina, to zwyczaj wysiewania jej na Wielkanoc datuje się od XV wieku. Rzeżucha, oprócz walorów dekoracyjnych, jest bogatym źródłem witamin i minerałów. Spożywanie jej dobroczynnie wpływa na kondycję włosów czy pomoże w walce z problemami skórnymi.
Można ją wysiewać w naczyniach dekoracyjnych, a na zbiór wystarczy zaczekać zaledwie tydzień, nie zapominając o codziennym podlewaniu. Uprawia się ją na słonecznym i ciepłym stanowisku, np. południowo-zachodnim parapecie.
Drzewko oliwne
W starożytnej Grecji była symbolem nagrody i wręczano ją zwycięzcom igrzysk olimpijskich. Dzisiaj dziko rosnące oliwki można spotkać głównie na terenach północnej Afryki oraz Hiszpanii. Afrykańska oliwka przystosowała się do skrajnie trudnych warunków przyrodniczych dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu. Oliwkę możemy jednak spróbować hodować jako roślinę doniczkową, którą wystawiamy w sezonie wiosenno-letnim na taras czy balkon, a na zimę chowamy do jasnego, chłodnego pomieszczenia.
Oliwa z oliwek to jeden z elementów krzyżma, czyli świętego oleju, który używa się podczas chrztu, bierzmowania, namaszczenia chorych, nadawania święceń i innych.
Rącznik, zwany "krzewem Jonasza"
Roślina ta kojarzona jest z Jonaszem i Chrystusem. Jezus, zapowiadając swoją mękę, śmierć, zstąpienie do piekieł i chwalebne zmartwychwstanie porównał się do proroka Jonasza, któremu Bóg darował życie i dał szansę na odkupienie. Księga Jonasza w Starym Testamencie opisuje, jak po swojej misji w Niniwie uciekł on na pustynię, gdzie przetrwał w cieniu mistycznie wyrośniętego, ogromnego ziela. Na temat tego ziela powstało wiele teorii, jednakże najczęściej „krzew Jonasza” utożsamia się właśnie z rącznikiem.
Gatunek tej rośliny szeroko rozprzestrzenił się w regionach o klimacie tropikalnym i podzwrotnikowym. W klimacie okołorównikowym rośnie jako zdrewniały krzew lub małe drzewko, w klimacie śródziemnomorskim jako półkrzew lub bylina, gdzie części nadziemne często giną, a zimuje sam korzeń, a w klimacie umiarkowanym chłodnym (czyli w Polsce) uprawia się rącznik jako roślinę jednoroczną.
Korona cierniowa
Badania Całunu Turyńskiego dowiodły, że korona cierniowa przypominała bardziej czapkę, okrywającą całą głowę (podobna do nakryć głów władców starożytnego Wschodu), aniżeli, powszechnie kojarzony, wąski wieniec z cierniami na głowie Chrystusa.
Sasanka
Sasanka jest symbolem ożywienia przyrody po zimie i kojarzona jest ze Zmartwychwstaniem Jezusa. Pręciki kwiatów sasanki poruszane przez wiatr przypominają bicze, fioletowe płatki kojarzone są z kolorem ornatów księży oraz zasłon, których używa się w okresie wielkanocnym do osłaniania na znak żałoby wszystkich krucyfiksów, figur i świętych obrazów.
Bawełna
Bawełna, obok wełny, była jednym ze składników zasłony w Świątyni Jerozolimskiej, symbolizującej żywioł ziemi. Zasłona ta zafarbowana była na czerwony i niebieski kolor. Kolor czerwony symbolizował ogień, zaś niebieski powietrze.
Mirra i aloes
Niegdyś oleje, żywice i gumożywice były wykorzystywane podczas rytuałów pogrzebowych. Służyć miały one do balsamowania zwłok. W czasie pogrzebów palono także kadzidła, aby odgonić złe moce. Wykorzystywano je nawet, żeby przyśpieszyć spalanie szczątków. Dwa święte oleje z mirry i aloesu użyte były do namaszczenia ciała Jezusa po śmierci.
W dzisiejszych czasach i w naszym kręgu kulturowym często wykorzystuje się, cieszący się popularnością, aloes zwyczajny (Aloe vera), sukulent uprawiany w doniczkach, jako roślinę o magicznych właściwościach leczniczych (np. przyspiesza gojenie się ran). Więcej na temat tej rośliny możesz przeczytać we wpisie (Nie)pechowy Aloes.
Mirra to gumożywica, którą otrzymuje się z balsamowca mirry (Commiphora habessinica), Wykorzystywana jest do balsamowania zwłok, jako pachnidło czy nawet jako środek odkażający.
Judaszowiec
Judaszowiec południowy powszechnie znany jest jako drzewo, na którym powiesił się Judasz. Być może przez pomyłkę, bo w wielu językach nazywa się go “drzewem z Judei”, a nie “drzewem Judasza”.
W Polsce uprawa judaszowca jest bardzo trudna, udaje się to w południowo-zachodnim regionie kraju, ale i w tym przypadku należy okrywać go na zimę słomą. Uprawa jest trudna, zbyt intensywne nawożenie osłabia jego odporność na przymrozki, gdyż przenawożony judaszowiec słabo drewnieje. Co ciekawe, kwiaty te nie tylko wyrastają z cienkich gałęzi, ale również z konarów i pni, a takie zjawisko określane jest jako kaulifloria.