Święta Bożego Narodzenia to magiczny czas, a sercem świątecznych dekoracji jest choinka. Wybór odpowiedniego drzewka może stanowić spore wyzwanie. Choinka najczęściej zdobi wnętrza aż do 6 stycznia, tj. święta Trzech Króli. Dla drzewka oznacza to ponad dwa tygodnie przebywania w niekorzystnych dla niego warunkach: w nadmiernej o tej porze roku temperaturze i przy niskiej wilgotności powietrza. W dodatku zdarza się, że choinki są ścinane nawet miesiąc przed wystawieniem ich na sprzedaż. Dlatego pierwszym elementem, który może znacząco wpłynąć na żywotność drzewka, jest przemyślany wybór przy zakupie.
Świerk pospolity
Świerk pospolity (Picea abies) jest najpopularniejszym bożonarodzeniowym drzewkiem. Tworzy szerokie korony o regularnym, stożkowatym kształcie. Igły świerka pospolitego są krótkie (1-2 cm), ciemnozielone, sztywne i kłujące. Opadają dosyć szybko ( w czasie od tygodnia do trzech), więc choinkę świerkową najlepiej kupować tuż przed Świętami. Świerk pospolity wydziela piękny, żywiczny zapach i tworzy prawdziwe świąteczną atmosferę.
Do sprzedaży przeznaczone są drzewka, które mają około 3-4 lata. Świerk pospolity w stanie dzikim występuje głównie w Europie Środkowej, Północnej (Norwegia), Południowej (Bałkany) oraz w Rosji aż do Uralu. Drzewa te w naturze przeważnie rosną na terenach górskich (Alpy, Karpaty, Sudety). Świerk pospolity to jedyny gatunek świerka występujący w Polce w stanie naturalnym, rośnie na południu kraju (góry) oraz na północnym-wschodzie.
Świerk kłujący
Świerk kłujący to inaczej świerk srebrny (Picea pungens). Swą popularność zawdzięcza temu, że ma gęsty, zwarty, stożkowaty pokrój i igły o barwie od sinozielonej do srebrzystoniebieskiej. Sztywne gałęzie są ustawione pod kątem prostym w stosunku do pnia. Igły mają około 2-3cm długości i są bardzo kłujące (stąd nazwa). Utrzymują się na gałęziach przez kilka tygodni.
Świerk kłujący w naturze występuje na zachodzie Ameryki Północnej (w Górach Skalistych). Środowisko naturalne świerków kłujących to lasy mieszane (iglasto-liściaste), cieniste pagórki i zbocza, tereny położone nad brzegami rzek i strumieni. Do Europy świerk kłujący został sprowadzony pod koniec wieku XIX. Świerk kłujący w naturze dorasta do 30-40 m wysokości, a średnica jego pnia może wynosić 1,5 m (roczne przyrosty to nawet 50 cm).
Jodła kaukaska
Jako choinki na Boże Narodzenie nadają się młode okazy jodeł kaukaskich. Jodły mają długie, szerokie, ciemnozielone igły oraz gęsty i regularny pokrój – rozłożysty u doły, węższy przy wierzchołku. Drzewka te są najbardziej wytrzymałe ze wszystkich bożonarodzeniowych drzewek. Igły jodeł zasychają i nie opadają, w związku z tym jodłowa „choinka” może stanowić ozdobę przez wiele tygodni (nawet do dwóch miesięcy). Jodła ceniona jest ze względu na swoją trwałość oraz walory estetyczne i szlachetny wygląd. Ponadto igły są elastyczne, miękkie i nie kłują. Jodła nie wydziela zapachu.
Jodła kaukaska (Abiesnordmanniana) inaczej nazywana jest jodłą Nordmanna lub jodłą normandzką. Środowiskiem naturalnym jodły kaukaskiej jest Azja Zachodnia, w naturze spotkać ją można na wschodnich wybrzeżach Morza Czarnego – w górzystych rejonach Gruzji, Rosji oraz Turcji. Ten szlachetny gatunek jodły został sprowadzony do Europy w połowie dziewiętnastego wieku. Jodłę kaukaską uprawia się głównie w Danii, ponieważ panują tam optymalne dla tych dość wymagających drzew.
Sosna pospolita
Sosna pospolita (Pinus silvestris) także nadaje się na drzewko choinkowe, nie jest jednak aż tak popularna, jak świerki czy jodły. Sosny mają naturalny, dość nieregularny kształt, ich korona jest szeroko stożkowata, rzadka, niemal ażurowa. Bardzo sztywne gałązki dobrze utrzymują nawet cięższe ozdoby choinkowe. Igły sosny pospolitej są kłujące, długie nawet na 8-10 cm, utrzymują się na gałązkach nawet 2-3 tygodnie. Mają barwę jasnozieloną lub zielononiebieską. Sosna wydziela piękny, żywiczny, intensywny zapach.
Wybór drzewka
Przy zakupie każdego drzewka trzeba sprawdzić, czy jest świeże. W przypadku choinek ściętych widać to po przekroju pnia – drewno powinno być jasnobrązowe ze śladami żywicy. Taka barwa świadczy, że wycinki dokonano niedawno. Jeśli miejsce cięcia jest ciemnobrązowe, zabieg był wykonany dużo wcześniej. Warto przy tym zwrócić uwagę na igliwie – powinno być zielone, bez śladów brązowych, żółtych lub pomarańczowych przebarwień.
Hartowanie drzewka
Podstawowym błędem jest przynoszenie choinki, znajdującej się dotychczas w chłodnych lub zimnych warunkach, wprost do ogrzewanego pomieszczenia. Odczuwa ona wtedy stres fizjologiczny, co może przyczynić się do szybszego, a nawet masowego gubienia igieł. Po zakupie powinno się umożliwić jej aklimatyzację i stopniowe przyzwyczajanie się do nowych warunków – najlepiej początkowo obniżyć temperaturę do 5°C, a później ustawić ją na 10°C. Optymalnym rozwiązaniem jest pozostawienie drzewka przynajmniej na 1–2 dni w chłodnym, nieogrzewanym pomieszczeniu.
Podczas adaptacji choinkę powinno się podlewać co 2 dni – nawet te ścięte można umieścić w pojemniku płytko zalanym wodą.
Z dala od grzejników
Należy zdecydowanie unikać ustawiania drzewek w pobliżu źródeł ciepła. Aby choinka dłużej zachowała żywotność, pomieszczenie trzeba częściej wietrzyć. Dobrze jest też minimalnie obniżyć w nim temperaturę. Można przy tym zwiększyć wilgotność powietrza, np. stosując elektroniczne nawilżacze.
Światełka LED
W celu przedłużenia trwałości żywej choinki, warto dobrać odpowiednie ozdoby choinkowe. Standardowe lampki choinkowe z reguły wydzielają bardzo dużo ciepła, co może dodatkowo przyspieszać opadanie igieł. Warto więc na choince zawiesić światełka LED, które się nie nagrzewają.
Co zrobić z choinką po Świętach? Przeczytaj ten artykuł.