Dlaczego kaktusy nazywa się "źródłami pustyni"?

Kaktusy są mistrzami przetrwania w skrajnie trudnych warunkach, mają również walory ozdobne, z tego też względu chętnie uprawiamy je w domach. Pochodzą z obu Ameryk i poza tymi kontynentami tylko jeden gatunek występuje naturalnie w innych miejscach na Ziemi.

Jedynym gatunkiem występującym naturalnie poza obszarem Ameryk jest Rhipsalis baccifera (potocznie Patyczak). Można go spotkać w Afryce, na Madagaskarze, Sri Lance, w Indiach i Nepalu.

Kaktusy są sukulentami czyli roślinami które wykształciły tkankę wodną (miękisz wodny), niezbędną do magazynowanie wody. Są przez to doskonale przystosowane do funkcjonowania w obszarach gdzie dostęp do wody jest ograniczony. Rośliny te cechują się bardzo małymi stratami wody, ich dobowa transpiracja może wynosić zaledwie 1/9300 ciężaru rośliny, dlatego nazywa się je „źródłami pustyni”.

Kaktusy są przystosowane do warunków suchych, najczęściej występują na terenach górskich i półpustynnych. Większość kaktusów w porze zimowej, czyli od października do marca, nie wymaga podlewania.

Pędy kaktusów nie są idealnie gładkie. Na powierzchni ich ciała znajdują się żebra lub wypustki. Działają one jak harmonijka – roślina się kurczy kiedy zawiera mało wody i wtedy żebra są wyraźniejsze. Po deszczu natomiast, gdy pobierze dużo wody, żebra odsuwając się od siebie rozprostowują się, a kaktus bez ryzyka pęknięcia tkanek, może zwiększyć swoją objętość.

Cechą charakterystyczną kaktusów jest posiadanie areoli i spiralne lub acykliczne ułożenie elementów kwiatu. Z areoli wyrastają ciernie, pędy i u większości kaktusów również kwiaty i owoce (wyjątek stanowi m.in. rodzaj mamilaria). Jeżeli zamiera wierzchołek wzrostu kaktusa, to z areoli wyrasta nowy pęd.

Na świecie występuje ok. 2000 gatunków. Największe zróżnicowanie kaktusów występuje w obszarach zwrotnikowych obu Ameryk. Kaktusy są silnie inwazyjnymi gatunkami, a za ich rozprzestrzenianie się odpowiedzialny jest człowiek. Spotkać je można obecnie na wszystkich kontynentach poza Antarktydą jako rośliny zdziczałe. Największe kaktusy żyją na pustyniach Arizony i Kalifornii.

W XIX wieku do Australii przywieziono w celach ogrodniczych kilkadziesiąt gatunków opuncji, która po około 40 latach stała się tam powszechnym chwastem. Zdziczałe odmiany opuncji spotyka się także w Afryce Południowej. Główną przyczyną inwazyjności tych roślin są ich owoce, które są lubianym przez ptaki pokarmem. Owoce posiadają dużą ilość nasion i z łatwością są przenoszone na nowe tereny.

Kaktusy to wieloletnie, dożywające nawet kilkuset lat rośliny – jedne z najwolniej rosnących na świecie. Wśród nich są miniaturki, średnica najmniejszego gatunku  nie przekracza jednego centymetra, są i giganty w kształcie kuli o średnicy dochodzącej nawet do 4 metrów oraz osiągające wysokość do 20 metrów kaktusy kolumnowe.

Najczęściej hodowanymi odmianami kaktusów w Polsce są: cereusy (potocznie pałczak), opuncje, mamilarie, filokaktusy, echinocereusy, echinokaktusy, epifyllum (potocznie grudnik).

Karnegia olbrzymia, Saguaro (Carnegiea gigantea) to gatunek sukulenta z rodziny kaktusowatych. Osiąga wysokość 20 m i jest uznawany za najwyższego przedstawiciela rodziny. Zakwita po raz pierwszy w wieku ok. 75 lat. Kwiaty otwierają się nocą i zapylane są przez nietoperze oraz owady. Rośnie bardzo powoli – po 10 latach ma zaledwie 15 cm wysokości.