Każdej jesieni ulice miast i niewielkich miejscowości pokryte są złotymi liśćmi, spadającymi z drzew, a także kasztanami. Kto z nas, będąc dzieckiem, nie robił ludzików z tych brązowych kulek? Z pewnością w Polsce nie ma osoby, która choć raz w życiu nie widziała kasztanów.
Kulinarne wykorzystanie
Początkowo kasztany jadalne rosły jedynie na niewielkim terenie w najbliższej okolicach Alp. Rzymianie rozpowszechnili je w dużej części naszego kontynentu.
Istnieją dowody na to, że Rzymianie, a także wojska Aleksandra Wielkiego, sadzili kasztany na drodze marszu swoich wojsk przez cały znany wówczas świat.
Starożytni Grecy cenili kasztany nie tylko za ich ważną rolę w kuchni, ale także za cenne właściwości medyczne.
W średniowieczu nim do Europy przywędrowały ziemniaki, w dużej części Europy istniał nakaz sadzenia drzew rodzących jadalne owoce, w tym kasztanów, oliwek i fig.
Jeszcze w XIX wieku kasztany były głównym źródłem utrzymania w wielu górskich wioskach południowej Europy.
Dziś kasztany jadalne uprawiane są także w Polsce, najczęściej na Pomorzu Zachodnim oraz Dolnym Śląsku.
Kasztany nazywane były przez Rzymian drzewami chlebowymi, gdyż ich orzechy zawierają głównie węglowodany.
Kasztany w kuchni znane są ludziom od tysięcy lat.
Przez długi czas stanowiły one podstawowe pożywienie w Europie oraz w Turcji i południowo-zachodniej Azji, wszędzie tam, gdzie uprawa zboża była wówczas zbyt trudna.
Pamiętaj, że, mimo iż kasztany są cennym składnikiem wielu kuchni świata, to te rosnące dziko w parkach czy przy ulicy nie są gatunkiem jadalnym. Orzechy tych kasztanów są toksyczne i nie należy ich jeść bez uprzedniej obróbki neutralizującej szkodliwe dla ludzi związki.
Kasztany w kuchni zostały wyparte przez zboża, które są łatwiejsze w uprawie i bardziej zróżnicowane.
Rzymianie suszyli orzechy kasztanów i mielili je na mąkę, a Grecy robili z nich pasty i dodawali do mięs oraz wypieków.
Surowe kasztany składają się w ponad 60 procentach z wody.
Kasztany zawierają nawet 45 gramów węglowodanów, tyle samo co pszenica i ryż. Poza tym zawierają zaledwie dwa gramy białka i jeszcze mniej tłuszczu.
Kasztany zawierają duże ilości błonnika.
Kasztany jadalne mogą dostarczyć nawet 200 kilo kalorii w zaledwie 100 gramach.
Kasztany jako nieliczne orzechy zawierają witaminę C, a także witaminy z grupy B i A oraz całkiem sporo minerałów.
Kasztany jadalne można bez trudu kupić w marketach i przyrządzić z nich ciekawe potrawy. Najprostszą z nich są oczywiście pieczone kasztany, a te można przygotować w łatwy sposób w piekarniku lub na patelni. Kasztany można również smażyć lub prażyć.
Pamiętaj, by kasztany naciąć przed podgrzaniem, gdyż mogą strzelać i to dość gwałtownie.
Bardzo smacznym daniem, które miałem przyjemność kosztować, jest zupa z kasztanów. Przepis jest prosty, wystarczy obrać kasztany, wcześniej podsmażyć na głębokiej patelni cebulę i ziemniaki pokrojone w drobną kostkę. Wszystko zalać bulionem i gotować pod przykryciem aż ziemniaki zmiękną. Na koniec dodajemy kasztany i ulubione przyprawy. Całość należy gotować tak długo, aż kasztany staną się miękkie. Zupę można podawać z grzanką lub zmiksować na krem, jest wówczas jeszcze smaczniejsza, także podawana na zimno.
Innym przepisem, w którym występują kasztany, jest nalewka z kasztanów. By ją przygotować, wystarczy obrać kasztany i zalać je spirytusem z dodatkiem cukru i wanilii do smaku. Po kilku tygodniach nalewka jest gotowa.
Ja dodaję kasztany do farszu w naleśnikach, a także do sosów. Smakują wyśmienicie zwłaszcza z rybą.
Kasztany są ważną częścią kuchni w Japonii. Pojawiają się tradycyjnie na japońskich stołach w nowy rok, gdzie symbolizują sukcesy, mistrzostwo w tym, co robisz oraz siłę fizyczną.
Podobnie w Korei Południowej kasztany symbolizują obfitość. Podaje się je także w święto zmarłych. Uważa się, że pomagają one w nawiązaniu kontaktu z przodkami.
W wielu miejscach na świecie można zjeść kasztany prażone prosto na ulicy. Ja spotkałem takie stragany w Grecji, Szwajcarii i Portugalii. Nie widziałem ich jeszcze w Polsce, a może ty natknąłeś się na pachnące kasztany w naszym kraju?
Kasztany jadalne mogą być spożywane także na surowo, choć są wówczas cierpkie.
Kasztany można zemleć na mąkę i piec z niej ciastka albo chleby. Plusem takich wypieków jest to, że pozostają świeże nawet przez kilka tygodni.
Francuzi uwielbiają kasztany kandyzowane, zapiekane w cukrze i podawane z bitą śmietaną.
Kasztany w medycynie
Wbrew powszechnej opinii to nie orzechy kasztana są najcenniejszym źródłem, cenionych w medycynie substancji. Lecznicze bogactwo mieści się w kwiatach, korze i liściach kasztanowców.
Oczywiście orzechy kasztana również wykorzystywane są medycynie. Cenione są zwłaszcza niedojrzałe owoce wciąż zamknięte w łupinach. Właściwości kasztanów, które jesienią spadają na ziemię, są o wiele słabsze.
Owoce kasztanów rosnących w naszych parkach są bardzo toksyczne, dlatego też rzadko wykorzystuje się je do produkcji domowych leczniczych mikstur, zbyt łatwo o wypadek i nieszczęście. Za to przemysł farmaceutyczny czerpie z nich dosłownie garściami.
W nasionach kasztanów występują licznie cenne związki, na co prztykałem są chociażby kumaryny będące składnikiem olejków eterycznych, czy saponiny używane jako środek pieniący, oczyszczający i nawilżający.
Wyciągi z kasztanów wzmacniają naczynia krwionośne, a także działają łagodząco na żylaki.
Kremy z kasztanów łagodzą problemy z hemoroidami.
Napary z kwiatów kasztana łagodzą problemy trawienne i pomagają, gdy się zatrujesz.
Wyciągi z kwiatów lub z kory kasztana uelastyczniają skórę, poprawiając jej wygląd.
Zawarte w kasztanach substancje pomagają we wchłanianiu się krwiaków i poprawiają przepływ krwi.
Wyciągi z kasztana pomagają na poparzenia i odmrożenia.
Dawniej stosowano wyciąg z kwiatów kasztana na problemy z jelitami.
Jako że do przygotowania mikstur z kasztanów trzeba mieć odpowiednią wiedzę, prościej jest kupić gotowy preparat w aptece. Dostępne są maści, żele, tabletki, a nawet czopki z kasztanowca.
Wyciągi z kasztana mogą obciążać nerki, dlatego też nie należy ich stosować przy niewydolności tego organu.
Jak w przypadku każdej substancji tak i przy zażywaniu preparatów pozyskanych z kasztanów mogą wystąpić nieprzyjemne skutki uboczne, dlatego należy podchodzić do nich z ostrożnością.
Pozostałe ciekawostki
Kasztan amerykański został niema całkowicie wyniszczony na początku XX wieku, przez przywieziony z Azji agresywny grzyb żywiący się tym gatunkiem drzewa.
Dla pierwszych chrześcijan kasztany były symbolem czystości ich wiary.
W ostatnim roku światowa produkcja kasztanów wynosiła ponad 2 miliony ton.
Kasztany mają swoje święto, a przypada ono na 3 października. W tym dniu tradycyjni wykorzystuje się kasztany do zabawy w szkołach i przedszkolach. Powstają wówczas zmyślne kasztanowe ludziki, których wygląd i forma ograniczona jest jedynie wyobraźnią dzieci.
Udało mi się znaleźć informację o trzech słynnych kasztanach. Jeden z nich rośnie na Sycylii i nazywa się Kasztanem Stu Koni. Uważa się, że drzewo to ma ponad 3 tysiące lat i składa się z trzech dużych pni, które mają wspólny system korzeniowy. Drugim jest Wielki Kasztan rosnący w Tortworth. To ogromne drzewo ma tak rozłożyste konary, że część z nich opadła na ziemię i zakorzeniła się, tworząc oddzielne drzewa. Jest to jedno drzewo, które wygląda jak gęsty las. Ostatnim drzewem jest Święty Kasztan z Istan w Hiszpanii. Wiek tego drzewa szacuje się na tysiąc lat.
Powszechnie uważa się, że kasztany pochłaniają promieniowanie i dlatego dobrze jest kłaść je przy telewizorze lub nawet nosić w kieszeni. Niestety nikt nigdy tego nie udowodnił w sposób naukowy, a więc informację tę można traktować jako mit.