Znaczna większość żywych organizmów na naszej planecie dostraja swój rytm życiowy do pory “dziennej i nocnej”. Naukowcy z Austrii, Finlandii i Węgier wykazali za pomocą skanerów laserowych, że drzewa nie są wyjątkiem i również zapadają w stan określany jako “sen”.
Początki badań
Naukowcy studiują adaptowanie się roślin do rytmu dobowego od dawna. Już Karol Linneusz wykazał, że kwiaty w zacienionej piwnicy nawet przy całkowitym braku światła otwierają się i zamykają, a Karol Darwin opisał nocne ruchy liści i łodyg roślin, określając je jako “sen”. Takie badania dotyczyły jednak tylko małych roślin i nie było wiadomo, czy drzewa reagują podobnie.
Chmury punktów
W nowym badaniu naukowcy zmierzyli ruchy drzew wykorzystując powstałe podczas skanowania laserowego chmury punktów. “Nasze badania pokazują, że w nocy całe drzewa “opadają”, o czym świadczy zmiana pozycji ich liści i gałęzi” – powiedział Eetu Puttonen z Finnish Geospatial Research Institute. “Zmiany nie były duże, chodzi o 10 cm dla drzew wysokości pięciu metrów, ale – systematyczne” – dodał.
Bilans wodny komórek
“Na poziomie molekularnym chronobiologia jest dobrze rozwinięta, a genetyczne uwarunkowania periodycznych ruchów dobowych roślin są gruntowanie przebadane” – podkreślił András Zlinszky z Centrum Badań Ekologicznych Wiedeńskiej Akademii Nauk.
“Ruch roślin jest zawsze ściśle powiązany z bilansem wodnym komórek, na który wpływ ma dostępność światła w procesie fotosyntezy. Zmiany u rośliny są jednak trudne do wychwycenia, gdyż kształt nawet niewielkich ziół ciężko udokumentować przy użyciu klasycznej fotografii, która wymaga światła, a to z kolei zaburza ruchy rośliny”. Skaner laserowy nie ma takiego wpływu na roślinę, gdyż wykorzystuje podczerwień odbijaną przez liście.
Dzień i noc
Eksperyment powtórzono dwukrotnie na różnych drzewach w Finlandii i Austrii przy bezwietrznej pogodzie. Liście i gałęzie opadały stopniowo, najniższą pozycję osiągając na kilka godzin przed wschodem słońca. Rankiem drzewa w ciągu kilku godzin wracały do swojego pierwotnego stanu.
Zapadanie w sen
Badacze uważają, że wykorzystanie skanowania laserowego pozwoli lepiej zrozumieć proces dostosowywania się roślin do rytmu dnia i nocy, a zastosowana technika umożliwi badanie większych obszarów. W następnej kolejności zamierzają odnieść uzyskane wyniki do wykorzystania wody. “Da nam to możliwość zrozumienia, jak drzewa wykorzystują wodę i jak wpływają na lokalny klimat” – powiedział Puttonen.