Opuchlaki to szkodniki, które wyglądem przypominają niepozorne chrząszcze. Choć są mniej znane niż mszyce czy wełnowce, dokonują czasem znacznych zniszczeń na różnych grupach roślin. Owady dorosłe żerują na liściach wygryzając dziury, ich larwy podgryzają korzenie. Można walczyć z nimi używając metod ekologicznych lub chemicznych.
Charakterystyka opuchlaka
Typowy opuchlak to niepozorny chrząszcz, zwykle osiągający przeciętnie 10-15 mm długości. Ma zazwyczaj ciemne ciało: brązowe, brunatne lub prawie czarne. Rzadziej spotyka się osobniki o jasnym ubarwieniu. Na pokrywach opuchlaków występują charakterystyczne żeberka i jaśniejsze plamki. Owady mają mocny pancerz i silne odnóża.
Podobnie jak mszyce, opuchlaki rozmnażają się poprzez partenogenezę (lub dokładniej pedogenezę, która występuje np. u owadów: niektórych gatunków mszyc i chrząszczy, polegającą na przemiennym występowaniu w cyklu życiowym larw zdolnych do rozmnażania dzieworodnego). Przeciętnie opuchlak żyje 1-2 lata. Zwykle w ciągu roku rozwija się jedno pokolenie.
Samica składa kilkaset do nawet tysiąca kulistych jaj, które są początkowo białe, z czasem ciemnieją. Wylęgają się z nich żółtobiałe larwy z ciemniejszą główką. Mają łukowato wygięte ciało i długość dochodzącą do 10 mm. Larwy, które nie zdążyły przejść w dalsze stadium w danym sezonie, zimują w glebie. Larwy żerują natychmiast po wylęgu, wygryzając skórkę korzeni i podstawy pnia roślin. Zwykle młode chrząszcze pojawiają się wiosną na przełomie kwietnia i maja. Zagrożone opuchlaki mogą udawać martwe. Co więcej, są bardzo wytrzymałe – mogą przetrwać nawet w temperaturze ok. 0°C.
Jakie rośliny lubią opuchlaki?
Te niewielkie chrząszcze są nielotami, dlatego uszkadzają głównie dolne partie roślin ogrodowych. Istnieje kilka gatunków tego szkodnika, jak np. opuchlak truskawkowiec – jak wskazuje sama nazwa – to częsty szkodnik truskawek. Opuchlaki żerują także na roślinach często obecnych w ogrodach. Poza truskawkami upodobały sobie m.in.: poziomki, maliny, brzoskwinie, winorośl, cisy, azalie, rododendrony.
Naturalni wrogowie
Warto mieć naturalnych sprzymierzeńców do walki z opuchlakiem. Wiele grup i gatunków zwierząt posiada w swoim menu właśnie ten rodzaj chrząszczy. Są to m.in. ptaki, pająki, stonogi oraz biegacze (inna grupa chrząszczów). Jednym ze sposobów walki z larwami (podobnie jak w przypadku pędraków) jest przekopywanie podłoża. Jesienią zaleca się regularnie wygrabiać liście zalegające pod roślinami (dorosłe osobniki zagrzebują się w nich).
Kiedy i jak żerują opuchlaki?
Osobniki dorosłe najczęściej żerują na liściach i młodych niezdrewniałych pędach, czasem również na pąkach kwiatowych. Częściej spotyka się je na dolnych partiach roślin. Wygryzają dziury osłabiając zieleń i zwiększając ryzyko wystąpienia innych szkodników, a także chorób. Większe spustoszenie powodują larwy żerujące w glebie. Podgryzają korzenie i wgryzają się w bulwy bądź cebule.
Pierwszy objaw szkodliwej działalności opuchlaków to dość szybkie zahamowanie wzrostu rośliny. Następnie uszkodzone rośliny więdną i usychają a rozpoznanie źródła problemu wcale nie jest łatwe. Żerujące pod ziemią larwy w krótkim czasie mogą zniszczyć cały system korzeniowy. Rośliny łatwo można wyrwać z ziemi.
Zwalczanie opuchlaka
Walka z opuchlakami jest trudna, gdyż owady szybko rozmnażają się, w tym samym czasie mogą występować w różnych fazach rozwoju i w dodatku dorosłe osobniki są aktywne późną porą. Dlatego zabiegi z użyciem insektycydów (np.: Mospilan) należy wykonywać w godzinach wieczornych i nocnych. Zabiegi powtarza się 2-3 krotnie w odstępach dwutygodniowych. Insektycydy zaleca się stosować naprzemiennie, gdyż owady uodparniają się na nie. Uszkodzoną zieleń powinno się potraktować zapobiegawczo preparatem przeciw chorobom grzybowym.
Ekologiczne sposoby zwalczania opuchlaka obejmują użycie preparatu jak np. P-Drakol (gdy jest małe natężenie opuchlaków) i Larvan. Pierwszy preparat zawiera dobroczynne bakterie, drugi nicienie. Polecane środki to także Nemasys L (stosowany od marca do maja i od sierpnia do października) i Nemasys H (stosowany od czerwca do sierpnia). Profilaktycznie podłoże warto podlewać wyciągiem z wrotyczu.