Żyzna gleba to podstawowy czynnik decydujący o plonowaniu roślin. Na jakość gruntu wpływa m.in. odczyn: może być naturalnie kwaśny lub zasadowy, co można zmierzyć, badając wartość pH. Prawidłowe pH jest absolutnym fundamentem zapewniającym roślinom optymalne warunki rozwoju, nawet przy średniej zasobności w składniki mineralne.
Jaki jest logarytm?
PH to stosunek stężenia jonów wodorowych (H+) do jonów wodorotlenowych (OH-) wyrażona jako ujemny logarytm ze stężenia jonów wodorowych. Skala pH wskazuje, czy roztwór jest kwaśny (pH < 7), obojętny (pH = 7) lub alkaliczny czyli zasadowy (pH > 7).
Tak jest w przypadku roztworów. Odczyn gleby także odnosi się właściwie do roztworu glebowego, ale skala pH odczynu gleby jest inna, niż w przypadku roztworów chemicznych i wygląda następująco:
Gleba bardzo kwaśna pH < 4,5
Gleba kwaśna pH 4,6 – 5,5
Gleba lekko kwaśna pH 5,6 – 6,5
Gleba obojętna pH 6,6 – 7,2
Gleba zasadowa pH > 7,2
Podana wyżej skala pH ma duże znaczenie praktyczne, ponieważ rośliny różnią się między sobą wymaganiami dotyczącymi odczynu. Gatunki można podzielić na grupy, w zależności od preferencji danego gatunku odnośnie poziomu pH w glebie. Są wśród nich tolerancyjne, dobrze rosnące niezależnie od pH gleby, jak i gatunki restrykcyjnie wymagające konkretnego odczynu.
Co to jest odczyn gleby?
Odczyn gleby w praktyce mówi o tym, jaka jest zawartość pierwiastków odkwaszających, czyli przede wszystkim wapnia i magnezu. Zmiana odczynu gleby polega najczęściej na dodaniu do niej nawozów zawierających wapń i magnez (odkwaszanie) lub dodaniu związków wiążących wapń w nierozpuszczalne związki (zakwaszanie; np. dodanie zakwaszającego siarczanu amonu sprawia, że wapń jest wiązany przez siarkę w siarczan wapnia czyli gips).
Jak odczyn gleby wpływa na uprawy?
Odczyn gleby wpływa na przyswajalność składników pokarmowych znajdujących się w glebie. Kiedy odczyn jest niewłaściwy, roślina nie jest w stanie pobierać minerałów z gleby, nawet gdy są one tam obecne. Stosowanie kolejnych nawozów także nie przynosi efektów, ponieważ dodane do gleby składniki są szybko wiązane i też stają się nieprzyswajalne przez rośliny.
Zależność dostępności pierwiastków od odczynu jest szczególnie istotna dla fosforu i mikroelementów. Efekty są szczególnie widoczne przy roślinach kwasolubnych uprawianych w niewłaściwym podłożu – słaby wzrost i czerwienienie najmłodszych liści to właśnie objawy niedoboru mikroelementów.
Dlaczego pH jest tak ważne?
Odczyn gleby odpowiada za pobieranie składników pokarmowych, czyli za odżywianie się roślin. Jeśli odczyn jest niewłaściwy, system korzeniowy roślin nie będzie w stanie pobierać pierwiastków, a tym samym nie będzie w stanie rosnąć ani normalnie funkcjonować. Rośliny będą niedożywione i będą wykazywać objawy niedoboru składników, wśród których najbardziej odczuwalnym jest brak wzrostu, zasychanie liści, a w konsekwencji nawet zamieranie.
Jaki odczyn gleby jest najlepszy?
Doskonała większość gatunków najlepiej rośnie na glebach o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Zwykle nie są one nawet wymieniane na dostępnych w literaturze listach i tabelach. Najłatwiej przyjąć proste założenie: jeśli gatunek nie jest wymieniany wśród roślin kwasolubnych lub zasadolubnych, to z powodzeniem można go posadzić na glebie lekko kwaśnej lub obojętnej.
Jak rozpoznać odczyn gleby?
Pomiar pH gleby można wykonać różnymi sposobami:
• oddanie próbki gleby do laboratorium w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej – daje szansę na najpewniejsze wyniki
• użycie pH-metru – urządzenia mierzącego odczyn potencjometrycznie. pH-metry są dostępne m.in. w sklepach ogrodniczych
• zastosowanie metody kolorymetrycznej czyli użycie płynu Helliga, którego barwa ściśle zależy od odczynu. Porównując kolor otrzymanego roztworu ze skalą nadrukowaną płytce testowej można uzyskać przybliżoną wartość pH. W warunkach amatorskich taka wartość jest zupełnie wystarczająca
• rośliny wskaźnikowe: obecność roślin typowych dla konkretnego odczynu gleby, np. o dużej kwasowości gleby świadczy szczaw, fiołek trójbarwny, koniczyna polna, rumian polny. Natomiast występowanie np. pięciornika rozłogowego, ostrożnia polnego, maku polnego czy podbiału pospolitego informuje, że gleba jest bogata w wapń czyli zasadowa.