Ziele świetlika z wyglądu przypomina natkę pietruszki z kwiatami podobnymi do stokrotki polnej. Jedna z nazw ludowych świetlika, ptasie oczka, nawiązuje do jego wyglądu. Inne potoczne określenie wskazuje na półpasożytniczy charakter rośliny – złodziej mleczny.
Choć świetlik lekarski należy do rodziny „zarazowatych”, nie ma nic wspólnego z przenoszeniem chorób. Wręcz przeciwnie, jego właściwości od lat wykorzystuje się w branży kosmetycznej i farmaceutycznej.
Skąd pochodzi nazwa?
Nazwa świetlik pochodzi od greckiego słowa euphrosyne, co oznacza dosłownie “dobry nastrój”. Roślina znana jest również jako świetlik lekarski, ptasie oczka, złodziej mleczny.
Wygląd świetlika
Świetlik lekarski to niewielka (zwykle do 30 cm, rzadziej do 40 cm wysokości) roślina jednoroczna zaliczana do rodziny trędnikowatych (Scrophulariaceae). Tworzy rozgałęzione, wzniesione pionowo łodygi pokryte eliptyczno-jajowatymi liśćmi o ząbkowanych brzegach.
Kwitnienie trwa od lipca do września. Kwiaty są niepozorne, białe z fioletowymi żyłkami, osadzone w szczytowej części pędów. Owocem jest eliptyczna torebka zawierająca drobne nasiona. Jeden okaz może wytworzyć nawet 1000 nasion. Cała roślina jest gęsto owłosiona.
To półpasożyt, poza procesami fizjologicznymi charakterystycznymi dla świata flory, dodatkowo czerpie wodę i składniki pokarmowe od innych gatunków, wrastając korzeniami w ich bryły korzeniowe.
Występowanie
Świetlik łąkowy, czy inaczej świetlik lekarski (nazwa zwyczajowa), jest w Polsce rośliną pospolitą. Nazywany mlecznym złodziejem, bo za pomocą ssawek, podkrada substancje odżywcze z korzeni roślin znajdujących się w jego pobliżu. Najczęściej roślinę tę można spotkać w pobliżu wilgotnych łąk, torfowisk, zarośli czy obrzeży lasu.
Zastosowanie
Ziele świetlika wykazuje działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i ściągające. Napary (zaparzane) i odwary (gotowane przez 10-15 minut) stosuje się na pieczenie oczu, łzawienie, stany zapalne i ogólne zmęczenie wzroku. Pomaga także przy nadwrażliwości na światło. Wystarczy jedna łyżka zasuszonego surowca na szklankę wody. Świetlik można łączyć z popularniejszym rumiankiem, aby zwiększyć skuteczność kuracji. Jest w szczególności polecany osobom, które pracują przy komputerze, a także są narażone na różnorodne pyły (w przemyśle, na budowie, w rolnictwie).
Z reguły wykorzystuje się okłady z naparów z ziela świetlika, ale ponadto można pić napary na ogólną poprawę jakości widzenia. W medycynie ludowej był przypisywany także na bóle głowy. W kosmetyce czasem wykorzystuje się go w środkach do demakijażu.
Jak przygotować napar?
Do przygotowania naparu można użyć gotowych torebek typu fix (2 torebki zalać 1 szklanką wrzątku i zaparzać przez 15 minut) lub suszonego ziela (1 łyżkę ziela na 1 szklankę wody). Odwar sporządza się z takiej samej ilości ziela, ale po zalaniu go 1 szklanką wody całość należy podgrzać i pogotować przez 5 minut, po czym przecedzić.