Drzewko oliwne, czyli tak naprawdę oliwka europejska, to gatunek wieloletniego drzewa. Zasłynęło ze względu na swoje niezwykle smaczne i zdrowe owoce, które stały się przysmakiem na całym świecie. Oliwki, poza zastosowaniem kulinarnym, są wykorzystywane również do produkcji kosmetyków czy w farmacji.
Powszechnie i od wieków uprawiane oliwki spotkamy w Grecji, Hiszpanii, Włoszech czy Maroko. Roślinę tę naturalnie rosnącą zaobserwować możemy również w Japonii czy w Ameryce Południowej.
Charakterystyka
Kreta to ojczyzna prawdopodobnie najstarszej oliwki na świecie, która rośnie w Vouves, nieopodal miasta Chania. Drzewo to liczy sobie ponad 2000 lat i nadal produkuje owoce, choć gałęzie ma puste w środku.
Drzewo oliwne jest rośliną wiecznie zieloną, jednak wrażliwą na mróz. Oliwka w naturze jest drzewem dorastającym do wysokości nawet 10 m, jednak uprawiana w donicy nie przekracza zazwyczaj 2-3 metrów. Możemy nadać jej wybraną formę poprzez przycinanie (forma bonsai) bądź pozwolić na swobodny rozrost.
Starsze egzemplarze drzewa oliwnego mają zazwyczaj sękaty, chropowaty i dość mocno poskręcany pień. Oliwka charakteryzuje się skórzastymi, naprzeciwległymi liśćmi o lancetowatym kształcie. Na wierzchniej stronie są one szarozielone, zaś od spodu można zauważyć bardziej srebrzystoszary odcień.
Jak dbać o oliwkę?
Drzewko oliwne najlepiej hodować w ceramicznej donicy z odpływem. Pamiętajmy, by przesadzić je zaraz po zakupie, bowiem w sklepach rośliny umieszczane są zwykle w nieodpowiednim, przemysłowym podłożu. Na dnie donicy dobrze jest stworzyć warstwę drenażową, używając np. keramzytu. Wybieramy ziemię przepuszczalną, o pH 6-7; możemy wymieszać ją z piaskiem. Dobrym pomysłem jest też zastosowanie gotowego, dostępnego w sklepach podłoża dla roślin śródziemnomorskich.
Oliwkę podlewamy oszczędnie, ale regularnie. Warto pamiętać, że większości roślin bardziej szkodzi przelanie niż przesuszenie, powoduje bowiem gnicie korzeni, do którego oliwka ma spore skłonności. Z drugiej strony nie przedłużajmy też przerw w podlewaniu nadmiernie – wprawdzie w warunkach naturalnych brak deszczu oliwkom nie przeszkadza, jednak wówczas pobierają wodę głęboko z ziemi, co nie jest możliwe w warunkach domowych.
Od marca do października wzmacniamy drzewko odpowiednim nawozem zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Wybieramy odżywkę przeznaczoną specjalnie dla drzew oliwnych lub taką, którą polubią też inne rośliny śródziemnomorskie, jak np. oleandry.
Gdzie ustawić oliwkę?
Dobór stanowiska to jedna z najważniejszych decyzji – drzewko oliwne wymaga słońca, słońca i… słońca. W przypadku niewłaściwego miejsca z deficytem światła, długotrwałego chłodu lub przeciągu, oliwka zacznie stopniowo gubić liście. Podobnie dziać się będzie, jeśli wystawimy je na zbyt intensywne działanie grzejników w sezonie zimowym.
W klimacie śródziemnomorskim oliwki nauczyły się tolerować letnie upały, jednak między listopadem a marcem powinny zimować w umiarkowanej temperaturze (ok. 16 stopni), w regularnie wietrzonym pomieszczeniu. Latem warto wystawić oliwkę na nasłoneczniony balkon. Pamiętajmy jednak, że nie przeżyje ona mrozu, więc pod koniec sezonu trzeba uważnie monitorować temperatury, szczególnie te nocne.
Kwitnienie oliwki
Drzewko oliwne kwitnie od czerwca do sierpnia, tworząc aromatyczne kwiaty o barwie żółto- białej. Drzewo wydaje owoc pestkowy zwany oliwką, mający zwykle od 1 do 3 cm wielkości.
Na początku owoc ten jest koloru zielonkawego, z czasem jednak przybiera barwę zbliżoną do czerwonej, a przed samym momentem zbiorów oliwki są już koloru ciemnego, prawie czarnego. Oliwki są cennym źródłem oliwy, ale one same także wyśmienicie smakują po odpowiednim przygotowaniu.
Przycinanie oliwki
Jeśli koronę drzewka oliwnego chcemy ukształtować w formie kuli, możemy gałązki przycinać w zasadzie o każdej porze roku, pod warunkiem, że cięcia nie będą zbyt „drastyczne”. W przypadku potrzeby śmiałego przycięcia gałązek, zalecane jest, aby poczekać z tym do wiosny, ponieważ roślina będzie miała czas, aby się wzmocnić przed sezonem letnim.
Kiedy przesadzać oliwkę?
Oliwkę, podobnie jak egzotyczne rośliny doniczkowe, przesadzamy wiosną, najlepiej w marcu. W przypadku małych, intensywnie rosnących drzewek warto robić to co roku; większe okazy możemy hodować w jednej donicy przez kilka lat, zmieniając na wiosnę jedynie górną warstwę ziemi.
Rozmnażanie
Jak rozmnożyć oliwkę? Na przykład z sadzonek. W tym celu ścinamy w czerwcu kawałki pędów długości kilku centymetrów wraz z piętką, czyli kawałkiem starszego pędu. Szybciej wypuści korzenie, jeśli zanurzymy je w ukorzeniaczu dla sadzonek półzdrewniałych. Potem umieszczamy sadzonki w perlicie lub mieszance torfu z piaskiem i, aby zwiększyć wilgotność wokół sadzonki, okrywamy ją folią (robimy w niej dziury, żeby roślinka miała dostęp powietrza). Niestety przyjmuje się jedynie około 10 procent takich sadzonek.
Można też ukorzenić pestki, jednak dochowanie się roślin tą metodą wymaga ogromnej cierpliwości – samo kiełkowanie trwa nawet kilka miesięcy!
Pestki wyjęte z owoców zebranych prosto z drzewa, należy pamiętać, że te z marynowanych oliwek nie wykiełkują, wkładamy do wilgotnego piasku i często zraszamy podłoże. Kiedy pojawią się liście, trzeba przesadzić roślinki do małych doniczek. Przez pierwszy miesiąc wymagają sporej wilgotności zarówno podłoża, jak i powietrza, dlatego warto je przykryć podziurkowaną folią.
Choroby i pasożyty
Pewne niepokojące objawy mogą sygnalizować chorobę lub niewłaściwą pielęgnację. Na przykład brązowienie końców liści, które wyglądają jak pergamin, może wskazywać na to, że drzewko jest zbyt mało podlewane, albo było wystawione na zbyt mocne promienie słoneczne. W takim wypadku trzeba zamienić częstotliwość podlewania lub stanowisko oliwki.
Jeżeli zauważymy na liściach małe brązowe tarczki, może to oznaczać inwazję tarcznika. Jeśli jest ona niezbyt wielka, można usunąć oznaki bytowania insektów mechanicznie, po prostu je zeskrobując. W przypadku zaawansowanej choroby prawdopodobnie trzeba będzie zastosować oprysk preparatem dedykowanym do walki z tymi pasożytami.
Oliwkę mogą też zaatakować mszyce, co rozpoznamy po lepkich liściach i obecności maleńkich insektów. By zwalczyć ten objaw czasami wystarczy spryskiwanie samą wodą, jednak jeżeli to nie pomoże, pozostaje zastosowanie specjalistycznego środka, który można zakupić w sklepach ogrodniczych.